Эх сурвалж: “Монголын үнэн” сонин
Японы мэргэжлийн сүмо бөхийн 2020 оны сүүлчийн тэмцээн болох Kюүшюү башё Tokио хотод өндөрлөлөө. Xoёр аварга, нэг озэки цолтон уг башёд зодоглоогүй тул мэргэжилтнүүд озэки Takakэйшо, koмүсүби Тэрүнофүжи нарын дунд гол өрсөлдөөн өрнөнө хэмээн тaaмаглаж байсан нь ёсоор болов. Башёгийн сүүлийн өдөр гэхэд 13 даваатай озэки Такакэйшёо, 12 давaaтай Тэрүнофүжи нар хоорондоо бapилдсан.
Хэрвээ Тэрүнофүжи ялбал нэмэлт барилдаан гарна. Харин Такакейшо давбал шууд түрүүлэх боломжтой байлаа. Ингээд барилдаан эхлэхэд Тэрүнофүжи учраа бөхөө хүчээр илүүрхэн давснаар түрүү бөх нэмэлт барилдаанаар тодрохоор болов. Нэмэлт барилдаанд манай бөх өрсөлдөгчөөсөө үл ялиг хоцорч боссон төдийгүй үндсэн барьцандаа хүрч чадалгүй байсаар ошидаши мэхээр ялагдлаа.
Тэрбээр ялагдсаныхаа дараа “Миний сул тал гарлаа. Түрүүлж чадаагүй нь харамсалтай ч 13 даваа авна гэдэг том амжилт. Башё эхлэхийн өмнө 10-аас дээш даваа авах зорилготой байсан. Зорилгоо биелүүлсэн ч түрүүлж чадаагүйдээ харамсаж байна. 15 өдрийн турш чадахаараа тайван барилдлаа. Харамсах зүйл алга. Энэ жил гайхалтай байлаа. Ирэх жил энэ формоо алдахгүй.
Озэки цолондоо хүрэхийн төлөө зүтгэнэ” хэмээн ярилаа. Тэгвэл Такакейшо хоёр дахь түрүүгээ авлаа. Түүний хувьд озэки цолтой анх удаа түрүүлсэн нь энэ. Хоёр бөх өмнө нь хоёр удаа таарахад Такакэйшо хоёуланд нь давсан. 2017 оны Нагоя башёд маэгашира байхдаа озэки Тэрүнофүжиг ялж байсан. Дараа нь 2020 оны есдүгээр сарын тэмцээнд озэки болсон хойноо маэгаширагийн тэргүүн бөх Тэрүнофүжиг мөн ялж байжээ.
Сүмо бөхийн холбооны тэргүүн Хаккакү “Тэрүнофүжигийн биеийн байдлыг харахад хоёр дараалан барилдахад тун хэцүү нь мэдэгдэж байна. Хоёр дараалан барилдахад өвдөг нь ачаалал даах уу гэдэг асуудал байгаа. Такакэйшёо шийдвэрлэх өдрийн өмнө Тэрүнофүжигээс давуу байдалтай байна. Нэг ялагдсан ч дахин барилдаан байгаа гэдэг нь арсланд сэтгэл зүйн давуу тал болох нь гарцаагүй. Гэхдээ хэт ингэж бодвол сэтгэл зүй төвлөрөхгүй аюултай.
Би ч гэсэн 1988 оны Хаврын тэмцээнд Такакэйшёо шиг байдалд хоёр дараалан унаж байлаа” хэмээн хэлж байв. Хэдийгээр түрүүлж чадаагүй ч Тэрүнофүжи шинэ оны анхны башёд сэкивакэ цолтой барилдах нь тодорхой болж байна. Тэрүнофүжи Г.ГанЭрдэнэ 2011 оны тавдугаар сард анх мэргэжлийн сүмод барилдсан бол 2014 онд макүүчид дэвшчээ. Тэрбээр макүүчид гурав, жюүрёод хоёр, макүшитад нэг түрүүлсэн. Мөн гарамгай болон дайчин барилдааны шагналыг тус бүр гурав, уран барилдааны шагналыг нэг удаа хүртэж байсан юм. Кюүшюү башёд барилдсан бусад монгол бөхийн барилдааны мэдээллээс хүргэе.
Чёошома Мөнхсайхан, Ичинёожо Ичинноров, Тамаваши Мөнх-Оргил нар найман даваатай тэмцээнээ дуусгаснаар шинэ онд дээд зиндаанд чансаа ахина. Ичинёожогийн хувьд эхлэл тааруу байсан ч сүүлийн өдрүүдэд дараалан давснаар макүүчид тогтож үлдлээ.
Тэгвэл Хоошёорюү 11 дэх өдрийн барилдаанаас хойш дөрөв дараалан унаснаар тавин хувийн амжилт үзүүлж, чадсангүй. Тэрбээр долоон даваа, найман унаатай оны сүүлчийн башёг дуусгасан бөгөөд ирэх нэгдүгээр сард маэгаширагийн 16 хавьцаа, эсвэл жюүрёог тэргүүлэн барилдана. Харин маэгаширагийн тэргүүн бөх Кирибаяма Лхагвасүрэн гурван даваа, 12 унаатайгаар башёг дуусгалаа.
Үүнээс гадна жюүрёод барилдсан манай сүмочдоос Азүмарюү Тодбилэг, Миторюү Төрболд нар найм, Кёкүшюхо 10 даваатай башёг дуусгалаа. Тэрбээр сүүлийн өдөр Мидорифүжиг давж, хоёр бөхийн даваа, унаа тэнцсэн. Улмаар нэмэлт барилдаанаар түрүү бөхийг тодруулахад Мидорифүжи манай бөхийг ошидаши мэхээр ялав.
ХОКҮСЭЙХО Э.ДАВААНИНЖ ГУРВАН БАШЁД ДАРААЛАН НЭГ Ч УНАЛГҮЙ ТҮРҮҮЛЭВ
Саяхан 19 нас хүрсэн сүмогийн шинэ од Хокүсэйхо Э.Даваанинж гурван башё дараалан уналгүй түрүүлж, мэргэжлийн сүмод 21 дараалан ялаад байна. Доод гурван башёд уналгүй түрүүлсэн тав дахь сүмоч болсон тэрбээр ирэх тэмцээнд макүшитагийн дээд хэсэгт барилдана. Энэ удаа долоо ялж чадвал 27 дараалан ялсан түүхэн амжилтыг эвдэх боломжтой аж. Хоёр метр өндөр, 158 кг жинтэй Э.Даваанинж таван настайгаасаа Японы Хоккайдо мужид амьдарсан. Японы иргэншилтэй тул их аварга Хакүхогийн харьяалагддаг “Миягино” дэвжээний бөх болоход ямар нэг дүрэм зөрчих асуудал үүсээгүй гэнэ.
Мэргэжлийн сүмод орсноосоо хойш нэг ч өвдөг шороодолгүй доод гурван зиндаанд түрүүлсэн тэрбээр сэтгүүлчдэд “Тэмцээний өмнө үндсэн дасгалуудаа сайн давтаж, бэлтгэсэн. Их аварга Хакүхо надад “За энэ тэмцээнд ч гэсэн хичээнэ шүү” гэж хэлж байлаа. Түрүүлсэндээ их баяртай байна. 21 давлаа. Дараагийн зорилго сүмогийн рекорд 27 дараалан давсан амжилтыг эвдэх. Макүшитад хүчтэй, том биетэй бөхчүүдтэй барилдах тул сайхан санагдаж байна. Жонокүчид байхдаа өмнөө тавьсан нэг жилд сэкитори болох зорилго хэвээр байгаа” хэмээн ярьжээ.
Б.Мөнхзул
