Коронавирусний халдвар хүний ямар эрхтэнг гэмтээж, хэрхэн нөлөөлж байгаа талаар Эрүүл мэндийн сайдын зөвлөх, УОК-ын Эрдэмтдийн зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга О.Батбаяртай товч ярилцлаа.
-Коронавирус хүний аль эрхтэнг илүү гэмтэж байна вэ?
-Корона вирус хүний цусны бүлэгнэлтийн механизмыг идэвхжүүлдгээс шалтгаалж халдвар авсан хүмүүсийн элэг төдийгүй бүх эрхтэн системд жижиг хялгасан судасны бөглөрөл үүсгэж улмаар бүх л эрхтэн системүүдэд үхжил үүсдэг.
Үүнээс шалтгаалж бөөрөнд бөөрний хурц дутагдал үүсэх, элгэнд элэгний хурц дутагдал үүсэх, зүрхэнд зүрхний булчингийн үхжил үүсэх, тархинд тархины эсүүдийн үхжил үүсэх гэх мэтээр хамгийн гол нь уушгинд уушгины эд эс хатгаанаас болж сорвижиж амьсгалын багтаамж багасдаг. Иймээс аль ч хувилбараар хүнд өвдсөн хүмүүс амархан ядарч цуцдаг нь дээрх эрхтэн системүүд үйл ажиллагааны дутагдалд орж байгаа гэсэн үг.
-Хөнгөн өвчилсөн ч үү?
-Залуус болон хөнгөн өвдсөн хүмүүст ч тархины эд эсийг гэмтээх сэтгэцийн өөрчлөлттэй болгох мөн дараагийн шатанд Альцхаймерийн өвчтэй болох суурийг тавьж байна гэсэн судалгааг саяхан гарсан. Хүний дархлааны систем вирусийн эсрэг хэт идэвхэжсэнээс болж тархины эд эсээ устгаж байна гэсэн үг өөрөөр хэлбэл аутоиммуны өвчин ябж болж хувирсан байна. Ковидын хурц үед тархины судасны харвалт, орчноо мэдрэхгүй болох, мэдрэл булчингийн үйл ажиллагааны хямрал үүсгэдэг бол ковидын дараа толгой өвдөх, депрессд буюу сэтгэл гутралд орох, психоз буюу сэтгэцийн эмгэгийн шинж тэмдгүүд өгөх зэрэг тархины эд эсийг гэмтлээс үүсэлтэй шинж тэмдгүүд өгч байна.
-Ковид хүний зүрхэнд хамгийн их хор уршигтай гэх.
-Зүрхний хувьд мөн Ковид вирус зүрхний эд эсэд нэвтэрдэг ба хүний дархлааны систем эдгээр халдвар авсан зүрхний булчингийн эсийг устгахдаа мөн эрүүл эд эсээ устгаж байгаагаас зүрх гэмтэж байна. Улмаар зүрхний инфаркт 2 механизмаар үүсэж байна. Нэгдүгээрт цус өтгөрснөөс хоёрдугаарт хамгийн элбэг нь буюу зүрх ковид халдварын үед ихээхэн ачаалал авч хүчилтөрөгчийн дутагдалд ороод зүрхний инфаркт өгч байгааг АНУ Жон Хопкинсийн их сургуулийн судлаачид онцолж байна. Энэ үед буюу Ковид өвчлөлийн үед цусанд тропонин ихсэж байгаа ба энэ нь зүрхний булчин гэмтэж үхэж байгааг илэрхийлдэг бол зүрхний цахилгаан бичлэгт зүрхний инфарктын үеийнхтэй адил бичлэг гарч ирж байгаа.
-Ковидын дараах дутагдалд орж байгаагаа хэрхэн мэдэх вэ?
Ковидын дараа амьсгаа авахад хэцүү болох, ихээр шээх, хөл хавагнах, хэвтэхэд амьсгалахад хэцүү болох зэрэг бол таны зүрх Ковидын дараах дутагдалд орж байгаа гэсэн үг буюу таны зүрх ковидын үед гэмтсэн гэсэн үг. Германы судлаачид саяхан ковидын дараах 100 хүний зүрхний булчинд хийсэн судалгаагаар зүрхний булчингийн үхжил сорвижил 70 гаран хүнд илрүүлсэн ба хүнд өвдсөн хүмүүст илүү их байгааг тогтоосон.
Бөөрний хувьд ч адилхан ковидын вирус бөөрний эд эсэд нэвтрэн орж гэмтээдэг ба мөн цусны бүлэгнэлээс шалтгаалж бөөрний түүдгэнцэр гэмтэж шээсээр уургаа их алддаг ба хэрвээ хүнд өвдсөн бол насан туршдаа гемодиалзд ордог болох ч эрсдэл бий. Хүнд өвдөх үед үүссэн цитогены шуурга бөөрийг гэмтээдэг. Хөнгөн өвдсөн хүмүүст харин зүрх ба бөөрний гэмтэл нөхөн сэргэх боломжтой байгаа.
Элэгний хувьд бас адилхан элэгний эсэд Ковид19 вирус нэвтрэн орж элгийг гэмтээдэг ба хүний дархлааны систем халдварласан эсийг устгахдаа эрүүл элэгний эсээ устгадаг мөн элэгний хурц дутагдал буюу элэгний үйл ажиллагааны доголдол үүсдэг. Энэ үед манай иргэд сайн мэддэг АЛАТ, АСАТ ихээр нэмэгддэг.
Судалгаагаар элэгний архаг өвчтэй хүмүүс, В ба С вирустэй хүмүүс Ковидоор өвдөх үед элэгний гэмтэл хамгийн ихээр үүсэж байна гэж гарч байгаа. Ковидоор өвдсөн хүмүүсийн 14-52 хувьд нь элэгний үйл ажиллагааны доголдол гарч байгаа.
